Wygląd: ciało wydłużone. Oprócz gupików mieczyk jest tym gatunkiem w którym osiągnięto największą liczbę odmian barwnych i kształtu. Ryba dorasta nawet do 16 cm, samice większe od samców, u samców płetwa odbytowa przekształcona w narząd płciowy (gonopodium), samice mają pełniejsze kształty i posiadają często tzw. plamę ciążową. U odmian o szczególnie weloniastej budowie, gonopodium jest takich rozmiarów, a przy tym znacznej giętkości, że ryba nie potrafi się rozmnażać w sposób naturalny. Niektórzy hodowcy przycinają go wtedy u ryb rozpłodowych, bądź proces zapłodnienia dokonują "ręcznie".Samiec posiada zwykle tzw. "miecz", czyli przekształconą płetwę ogonową. Czasem długość miecza jest dłuższa od pozostałej części ciała ryby. Obecnie obserwuje się u niektórych odmian obecność mieczy na górze i dole płetwy. Często miecze posiadają również samice, chociaż zwykle są on mniej okazałe.
Zachowanie: ryba towarzyska, stadna, bardzo ruchliwa; hodować ją należy w konfiguracji z przewagą samic, gdyż pojedyncze samice mogą być męczone przez nachalnych samców, ewentualnie można mieć same samice; Zaloty ryb są bardzo widowiskowe.
Ryby pływają w całym akwarium, raczej obce jest im upodobanie do jednej konkretnej strefy; czują się dobrze zarówno w zbiornikach z gęstą roślinnością, jak i skąpiej obsadzonych; należy je hodować wraz z innymi gatunkami o podobnym temperamencie, zbyt spokojne ryby mogą się źle czuć w ich towarzystwie. Uwaga mogą się krzyżować ze zmienniakami (platkami). Odbywa się to też w naturze. Nowoczesne badania wykazują, że mieczyki i zmienniaki należy określić mianem jednego rodzaju.
Wymagania: bardzo popularna i mało wymagająca ryba; toleruje wodę od średnio-twardej do twardej; temperatura od 22 do 28 stopni Celsjusza; Wymaga większego akwarium. Według mnie nie powinno być mniejsze od 100 l. W mniejszych ryby karłowacieją.
Rozmnażanie: ryba żyworodna, rozmnaża się bardzo chętnie i często; ciąża trwa około 5 tygodni; jednorazowo samica rodzi nawet do 200 młodych; narybek w zasadzie od razu po porodzie jest samodzielny i zdolny do pobierania pokarmu w postaci pyłu; odchów nietrudny, jednak dorosłe osobniki będą zjadać narybek, więc wskazane jest albo posiadanie gęstej roślinności, albo odłowienie młodych do oddzielnego zbiornika lub kotnika.
Odżywianie: nie ma specjalnych preferencji, żywi się pokarmem płatkowym i żywym, z chęcią spożywa własny narybek, jak większość żyworódek lubi pokarm bogaty w związki mineralne; przejawia też tendencję do dożywiania się glonami (chociaż mniej niż np. molinezje).
Problemy Większość odmian czarnych jest delikatniejsza. Często mogą one też zapadać na nowotwory. Ryby sprzedawane w sklepach to zwykle nieustabilizowane linie a więc rozmnażanie ich zwykle prowadzi do uzyskania potomstwa o małym procencie zgodnych z rodzicami. Często z jednej pary o identycznym zabarwieniu rodzi się kilka różnych kolorów rybek.
